Vandaag gepubliceerd in NRC Handelsblad, Juist door internet stijgt muziekomzet

Platenlabels verlaten de legale muziekdownloadsite Spotify. Het kabinet wil elders downloaden bestraffen. Dit heeft een averechts effect.

Afgelopen weekeinde maakten 234 platenlabels bekend de muziek van hun artiesten niet langer via Spotify te willen distribueren omdat (legale) streamingdiensten het kopen van muziek zouden ontmoedigen. Zou het downloadverbod dat staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) wil invoeren – een repressieve maatregel die de gedragingen van miljoenen Nederlanders in één klap onrechtmatig maakt – het aanbod wel stimuleren? Wat is het probleem van de industrie eigenlijk? Nog niet zo heel erg lang geleden, in de tijd dat je voor het luisteren naar muziek afhankelijk was van vinyl langspeelplaten die werden gedraaid op een platenspeler, was het leven auteursrechtelijk gezien overzichtelijk. De platenmaatschappij verkocht de muziek en gaf een deel van de opbrengst aan de makers en artiesten. Toen gebeurde er iets rampzaligs: de gebruiker ging zelf muziek kopiëren, op cassettebandjes, de videocassetterecorder, cd’s, dvd’s en op internet. De film- en platenmaatschappijen zagen hun inkomsten dalen. Maar de laatste vijf jaar zo blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau eMarketer is de omzet van de muziekindustrie in haar geheel weer gestegen van 60,7 miljard dollar naar 66,4 miljard.

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek wijzen uit dat meer dan ooit geld wordt uitgeven aan concertbezoeken: in 1992 ee29,- per huishouden, vandaag de dag meer dan het drievoudige. Lowlands is al jaren op rij uitverkocht en het album ‘In Rainbows’ van de Britse band Radiohead, dat in 2008 gratis gedownload kon worden, leverde zes miljoen dollar op aan vrijwillige donaties. De internetter is allesbehalve gierig.

Artiesten kunnen via de omzetstuwende en kostenbesparende verkoopmogelijkheden van het internet het grootste deel van de consumerende wereldbevolking bereiken en zo hun nieuwe plaat of geplande concerten onder de aandacht brengen. Ook de populairste artiesten geloven in de werking van het internet, bewijst tieneridool Justin Bieber met veertien miljoen volgers op Twitter. Waarom zouden zij voorstander zijn van een downloadverbod?

De inkomstendaling uit de cd- en dvd-verkoop is desondanks logisch te verklaren: alle bakstenen muziekwinkels die de afgelopen jaren zijn gesloten, zijn door slechts twee digitale aanbieders vervangen: iTunes en Spotify, die zowel in gebruik als aanbod beperkingen kennen. Er zijn in Nederland zelfs meer online verkopers van bakstenen dan van muziek te vinden, en als je online een film wilt kopen heb je doorgaans pech. Dat dan de consument op zoek gaat naar alternatieven, is begrijpelijk.

Het zijn de profiteurs van het huidige auteursrecht, de film- en platenmaatschappijen met voor een deel wettelijk opgedrongen collectieve auteursrechtenbeheersorganisaties die hebben gevraagd om een ondoelmatig en ongewenst downloadverbod. Niet alleen makers van films en muziek zijn tot deze éminences grises veroordeeld, ook ondernemers die muziek en films digitaal willen vermarkten. In plaats van nieuwe internetontwikkelingen te omarmen, worden zulke ontwikkelingen tot ‘piraterij’ uitgeroepen en kapotgeprocedeerd in de rechtszaal, laat staan dat een structurele samenwerking wordt gezocht om levensvatbare economische modellen te ontwikkelen. Straks zijn het individuele internetters die op het gedaagdenbankje plaats mogen nemen. Stichting Brein, de handhavende poot van de entertainmentindustrie, wordt straks onze internetcop.

De internetdistributie van films en muziek loopt al decennia achter. Teevens argumentatie dat een downloadverbod noodzakelijk is om innovatie in de branche mogelijk te maken, is onbegrijpelijk. Zo’n verbod maakt juist een einde aan de innovatie die nu gaande is. Dat ook de grote maatschappijen kunnen profiteren van de innovatie op internet wordt bewezen door het sterk groeiende bioscoopbezoek, ondanks of misschien wel dankzij het massaal downloaden van films. Vorig jaar kregen bioscopen het hoogste bezoekersaantal sinds 1978 het jaar van Grease en Saturday Night Fever.

Nu 234 platenlabels bekendmaakten dat ze hun muziek niet langer via Spotify willen distribueren staan zelfs de bestaande innovaties op het spel. Het downloadverbod zal uiteindelijk worden gebruikt om individuele internetters bang te maken en weer het vertrouwde cd- en DVD-hoesje in te jagen, Back to the future.

– Danny Mekic’