De universiteit in Groningen blokkeert Bittorrent, een bestandenuitwisselingstechniek. Dit schendt de academische vrijheid, stelt Danny Mekic’.

De Universiteit van Bologna, de oudste universiteit van Europa, omarmde in 1158 de Constitutio Habita, een manifest geschreven door Frederik I van Hohenstaufen, keizer van het Heilige Roomse Rijk. Dit manifest beschreef het recht van studenten en geleerden om gevrijwaard te blijven van politieke inmenging en hun recht op ongehinderde toegang tot informatie.

Inmiddels hebben duizenden universiteiten het recht omarmd van studenten en geleerden om – zonder inperking door een voorgeschreven doctrine – te genieten van de vrijheid om te onderwijzen, te discussiëren, onderzoek te verrichten, de resultaten daarvan te verspreiden en te publiceren en gevrijwaard te blijven van institutionele censuur. Zij onderschreven allemaal het recht op academische vrijheid, zoals deze 850 jaar geleden werd geformuleerd.

De komst van internet betekende veel goeds voor de academische vrijheid. Het werd immers eenvoudiger en goedkoper om informatie te vervaardigen, te delen en te vinden of te doorzoeken. Niet voor niets is het internet de meest geraadpleegde bron van informatie op alle universiteiten wereldwijd. Sterker nog – het waren juist universiteiten die internet hebben uitgevonden met dit doel.

Vorige week besloot de Rijksuniversiteit Groningen vrijwillig alle internetverbindingen te censureren. Na klachten van Amerikaanse mediabedrijven als Warner Brothers en Paramount Pictures blokkeert de universiteit de bestandsuitwisselingstechniek Bittorrent, zonder tussenkomst van de rechter. Hiermee wordt de geldende leer van Frederik I en het recht op ongehinderde toegang tot informatie in de samenleving buiten de deur gezet.

De klachten van de mediabedrijven – die voor meer dan 85 procent ongegrond bleken te zijn – gingen over het uitwisselen van auteursrechtelijk beschermde werken als films en muziek, die wel mogen worden gedownload maar niet geüpload. De universiteit zou studenten voorlichting kunnen geven over het uitschakelen van de uploadfunctionaliteit van Bittorrent. Dan is het gebruik door studenten in de meeste gevallen legaal. De universiteit koos voor de botte bijl – het op voorhand, categorisch en structureel filteren en censureren van de internetverbindingen die studenten, tegen betaling, ook thuis gebruiken.

Bittorrent kent juist ook vele legale toepassingen. Het gerenommeerde blad Nature beschreef het onlangs nog als oplossing voor het lastig uitwisselen van grote databestanden tussen wetenschappers, zoals in het geval van Biotorrent van de Universiteit van California. Iets wat zo met de wetenschap is verbonden, mag een universiteit niet verbieden.

De Rijksuniversiteit Groningen moet de genomen maatregel daarom terugdraaien, klachten op individuele basis behandelen en de juiste voorwaarden en vrijheden scheppen voor alle studenten en medewerkers, opdat ze ongestoord, ongecensureerd en in vrijheid de wetenschap kunnen bedrijven.

Dit opiniestuk verscheen vandaag in NRC Handelsblad.