Op verzoek van NRC Handelsblad schreef ik een beschouwing die vooruitblikt op ict in het jaar 2025:

ICT leek lange tijd de oplossing voor de steeds complexer wordende wereld, complexer wordende vragen, complexer wordende antwoorden, de ieder jaar met 100% toenemende informatie op het internet, de totale information overload; klappers en adressenboekjes werden verruild door elektronische systemen en zonder duidelijke verwachting werden we keer op keer verrast door het eindresultaat van onze innovaties.

En zo werd ICT een toverstaf, onderdeel van het sprookjesbos waar opeens meer kon in minder tijd, met minder geld, met minder mensen en onafhankelijk van tijd en locatie. Always on, altijd verbonden, altijd in beweging. ICT als doel, in plaats van een middel.

Maar waar ICT de wereld ogenschijnlijk een stuk kleiner en overzichtelijker heeft gemaakt, leiden systemen steeds vaker een eigen leven. En weten de systemen meer over ons, dan wij over de systemen. Mensen zijn steeds minder baas over het eigen leven, steeds vaker zijn we slaaf van de stroom aan informatie en kennis en doen we wat beweerd wordt het beste te zijn. Door computers.

Want dat is hoe ICT steeds vaker wordt ingezet: niet als middel. Niet ter ondersteuning. Maar om de mens te vervangen, om de mens te controleren en om de mens te sturen. En uiteindelijk om onze gedachten te vervangen:

IBM heeft de supercomputer Watson ontwikkeld. Diagnoses kunnen met deze computer automatisch worden gesteld op basis van je elektronisch patiëntendossier, eventueel met door de computer voorgeschreven aanvullend onderzoek, waarna het Clinical decision support system (CDSS) beslist over de verdere behandeling en medicatie. Een andere plek waar het het menselijk denken al in 2025 zou kunnen vervangen is binnen de rechtspraak, denk in de eerste instantie vooral aan de afdoening van bezwaren tegen verkeersboetes. En wat als Facebook op basis van de 1 miljard gebruikersdossiers de laatste wetenschappelijke inzichten over aantrekkingskracht gebruikt, samen met inzichten over welke relaties wel en niet ‘werken’, om tot drie ‘ideale’ partnervoorstellen te komen, zullen we dan niet tóch nieuwsgierig zijn waardoor hoe dan ook een self fulfilling prophecy zal ontstaan?

Eigenlijk zijn de rollen dus omgedraaid: vroeger deden systemen wat wij wilden, en nu vertellen zij ons hoe wij moeten leven. Het is net de economie. Dat wordt dus het jaar 2025.