Europese Rechtsgeschiedenis (3): Hollandse School

In dit artikel vat ik kort het derde deel van mijn college-aantekeningen voor het vak Europese Rechtsgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam samen.

Aanvullingen of verbeteringen ontvang ik graag per e-mail. Aantekeningen zijn genummerd zodat er makkelijk naar verwezen kan worden.

  1. Het werk van de glossatoren zat er inmiddels grotendeels op. Van 1500-1800 n.Chr. komen twee nieuwe stromingen op: het juridisch humanisme (mos gallicus) en de bartolisten (mos italicus).
  2. In de stroming van het juridisch humanisme is de praktijk van het recht weinig relevant. Van groot belang is het onderzoeken van de geschiedenis. In deze stroming waren veel geleerden uit te elite te vinden.
  3. De bartolisten en hun mos italicus richten zich meer op het nu geldend recht en de concrete toepassing van dat recht. De uitleg van en het commentaar op het Corpus Iuris Civilis werd nu definitief belangrijker dan de teksten zelf.
  4. Hollandse school: in de 17e en 18e eeuw waren de meeste bekende juristen Hollanders. De Hollandse school was een groep toonaangevende juristen die niet één methode aanhingen, maar wel meer dan één. Voor hun dagelijks werk hingen ze vaak de bartolistische methode (meer op de praktijk gericht) aan, en in hun vrije tijd bestudeerden ze middels het juridisch humanisme (ook wel Hollandse Elegante School genoemd).
  5. De bartolisten richtten zich met name op het moderne, dagelijkse gebruik van de Digesten.
  6. Tijdens de periode van de Hollandse school ontstond er ook zoiets als wij vandaag de dag Staatsrecht noemen. Ook Volkenrecht (vandaag de dag Internationaal Publiekrecht) werd in die periode ontwikkeld.
  7. Ook het natuurrecht (bij de gratie van het afnemen van het aantal gelovigen, alsmede van de opkomst van natuurwetenschappen die veel in het verleden door God verklaarde verschijnselen gingen verklaren) kreeg doorgang. Natuurrecht wordt ook wel rederecht genoemd.
  8. Natuurrecht werd een stroming naast het bartolisme en juridisch humanisme. Het gaat daarin met name om universele normen die gelden onafhankelijk van de tijd of plaats, onafhankelijk van geza/staat of wetenschap. ==> eenheid van recht
  9. Natuurrecht werd ook veel gebruikt als middel tegen willekeur. Hier rijst een probleem: in theorie klinkt bovenstaande aardig, maar hoe kunnen Natuurrechtelijke normen ontdekt worden?
  10. Het natuurrechtelijk denken zette ook als eerste grote vraagtekens bij het voordien onaantastbare gezag van klassieke juristen.
  11. Twee methoden werden hier voor gebruik: de deductieve en inductieve methode. De inductieve methode (a-posteriori) werd o.a. door Hugo de Groot gebruikt bij het bestuderen van honderden geschriften uit verschillende gebieden en perioden. Universele normen en waarden die uit al deze teksten naar voren kwamen mochten gezien worden als enkele van deze natuurrechtelijke normen.
  12. De deductieve methode (a-priori) werd veel meer gebruikt: het aannemen van stellingen zonder bewijs en vervolgens kijken of de stelling onderbouwd kan worden door het positieve recht.
  13. De deductieve methode heeft veel axioma’s opgeleverd: universele normen en aarden (zoals het eerbiedigen van andermans leven, evenals andermans goed).
  14. Een ander probleem was dat het natuurrecht niet een allesomvattend rechtssysteem op kan leveren. Om die reden werd vaak nog naar het positieve recht teruggegrepen als aanvulling op het Natuurrecht.

18 reacties op “Europese Rechtsgeschiedenis (3): Hollandse School”

  1. Hoi Danny,

    Jouw samenvattingen geven mij een handvat voor dit vak en van daaruit kan ik beter volgen wat er in de boeken staat.

    Ik zou graag ook die andere samenvattingen willen hebben als t mag :-) want ze zijn echt goed geschreven!

    grt

  2. Hoi Danny,

    Jouw samenvattingen geven mij een handvat voor dit vak en van daaruit kan ik beter volgen wat er in de boeken staat.

    Ik zou graag ook die andere samenvattingen willen hebben als t mag :-) want ze zijn echt goed geschreven!

    grt

  3. lieke

    zou ik ook u samenvattingen mogen ze zijn echt heel fijn. of zijn ze al te vinden op de site

  4. lieke

    zou ik ook u samenvattingen mogen ze zijn echt heel fijn. of zijn ze al te vinden op de site

  5. Liz

    Hoi,

    Ik heb enorm veel aan je uitleg gewoon bij het maken van mijn opdrachten en om de zaak even vanuit een ander licht te bezien. Super! Bedankt! Zodra je meer stukken hebt voor dit uiterst boeiend maar lastig vak zie ik het graag tegemoet op je site!

    M.v.g.
    Liz

  6. Liz

    Hoi,

    Ik heb enorm veel aan je uitleg gewoon bij het maken van mijn opdrachten en om de zaak even vanuit een ander licht te bezien. Super! Bedankt! Zodra je meer stukken hebt voor dit uiterst boeiend maar lastig vak zie ik het graag tegemoet op je site!

    M.v.g.
    Liz

  7. Joost

    De samenvattingen zijn erg duidelijk en goed geschreven. Ik zou graag meer samenvattingen willen hebben. Welke samenvattingen heb je allemaal gemaakt? Thanks, gr.

  8. Joost

    De samenvattingen zijn erg duidelijk en goed geschreven. Ik zou graag meer samenvattingen willen hebben. Welke samenvattingen heb je allemaal gemaakt? Thanks, gr.

  9. mike

    heeft u ook de rest van de samenvattingen van dit vak Europese rechtsgeschiedenis?

  10. mike

    heeft u ook de rest van de samenvattingen van dit vak Europese rechtsgeschiedenis?

  11. Punt 1 van de samenvatting klopt niet.
    Er staat namelijk in dat de opkomst van de Bartolisten tussen 1500-1800 plaats heeft gevonden. Dit is niet het geval de Bartolisten, synoniem voor Postglossatoren, Consiliatoren en Commentatoren, zijn van voor deze periode.

    Bartolus de Saxoferrato is dé grote man van deze stroming, vandaar de naam Bartolisten, is van rond 1300.

    Corrigeer me maar even als ik er naast zit.

    Gr.

    1. Bedankt voor je reactie, Ab! Samen komen we verder :).

      ‘Bartolisten’ zijn in wezen commentatoren die uit de school van Bartolus van Sassoferrato (1314 – 1357) komen, met als een-na belangrijkste bartolist zijn leerling Baldus de Ubaldis (1327 – 1400). In deze periode is de term ‘bartolisten’ ontstaan. De opkomst (dus niet het ontstaan) van commentatoren uit deze stroming vond echter pas plaats in de loop van de 16e eeuw toen de scholastiek, en dus ook de bartolistische rechtsgeleerdheid, concurrentie kreeg van een nieuwe stroming: het humanisme, dat de intellectuele sterkhouder was van de Vroege Moderne Tijd (1453 – 1648). De verklaring voor de opkomst in die periode zoek ik in het steeds gezaghebbender worden van de commentaren van Sassoferrato en De Ubaldis op het Corpus iuris civilis, maar als iemand daar een andere aannemelijke lezing op heeft hoor ik dat graag :)!

  12. Punt 1 van de samenvatting klopt niet.
    Er staat namelijk in dat de opkomst van de Bartolisten tussen 1500-1800 plaats heeft gevonden. Dit is niet het geval de Bartolisten, synoniem voor Postglossatoren, Consiliatoren en Commentatoren, zijn van voor deze periode.

    Bartolus de Saxoferrato is dé grote man van deze stroming, vandaar de naam Bartolisten, is van rond 1300.

    Corrigeer me maar even als ik er naast zit.

    Gr.

    1. Bedankt voor je reactie, Ab! Samen komen we verder :).

      ‘Bartolisten’ zijn in wezen commentatoren die uit de school van Bartolus van Sassoferrato (1314 – 1357) komen, met als een-na belangrijkste bartolist zijn leerling Baldus de Ubaldis (1327 – 1400). In deze periode is de term ‘bartolisten’ ontstaan. De opkomst (dus niet het ontstaan) van commentatoren uit deze stroming vond echter pas plaats in de loop van de 16e eeuw toen de scholastiek, en dus ook de bartolistische rechtsgeleerdheid, concurrentie kreeg van een nieuwe stroming: het humanisme, dat de intellectuele sterkhouder was van de Vroege Moderne Tijd (1453 – 1648). De verklaring voor de opkomst in die periode zoek ik in het steeds gezaghebbender worden van de commentaren van Sassoferrato en De Ubaldis op het Corpus iuris civilis, maar als iemand daar een andere aannemelijke lezing op heeft hoor ik dat graag :)!

  13. Tom Franssen

    Hallo is er een verbinding tussen de Hollandse Elegante School en de manier waarop er gedoceerd werd in bijvoorbeeld de universiteit van Leiden in de 17e eeuw?

  14. Tom Franssen

    Hallo is er een verbinding tussen de Hollandse Elegante School en de manier waarop er gedoceerd werd in bijvoorbeeld de universiteit van Leiden in de 17e eeuw?

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *