Deze column was vanmiddag te horen op Radio 1 in TROS In Bedrijf:

We zijn met méér mensen dan ooit tevoren. Landsgrenzen en taalbarrières heffen we op; informatie, kennis en inzichten gaan nooit meer verloren. We worden ouder, wijzer misschien ook wel, en mede dankzij sociale media begint het echte leven al op hele jonge leeftijd, je hand hoeft niet meer te worden vastgehouden om de hele wereld aan je voeten te mogen hebben, en te kunnen hebben.

Hoe intelligenter we worden, hoe beter we weten welke vragen we moeten stellen, hoe nauwkeuriger de vraag geformuleerd wordt en.. hoe complexer dus het antwoord. En hoe meer er tegenin te brengen is. Discussie is zo niet langer een middel, maar een eindstation geworden voor steeds meer evolutionaire processen. Met stilstand tot gevolg.

Steeds vaker missen we daarom dingen, zien we zaken over het hoofd. Des te makkelijker wordt het om te schieten op ideeën of plannen, want de kennis van nu vormt altijd een argument tegen wat komen gaat, terwijl kennis ooit bedoeld was om de dag van morgen aan te laten sluiten op de dagen die vooraf gingen.

Ict leek lange tijd de oplossing te zijn voor die steeds complexer wordende wereld, complexer wordende vragen, complexer wordende antwoorden; de ieder jaar met 100% toenemende informatie op het internet; klappers en adressenboekjes werden verruild door elektronische systemen en zonder duidelijke verwachting werden we keer op keer verrast door het mogelijke eindresultaat van onze innovaties.

En toverstaven bestaan helemaal niet.

Daar waar ict altijd de brug vormde naar een meer eenvoudige en meer overzichtelijke wereld, beginnen al die systemen steeds vaker een eigen leven te leiden. Mensen zijn steeds minder baas over het eigen leven, steeds vaker zijn we slaaf van de stroom aan informatie en kennis, en doen we wat gesteld wordt het beste te zijn. Steeds vaker weten de systemen méér over ons, dan wij over de systemen.

Want dát is hoe ict steeds vaker wordt ingezet: niet als middel. Niet ter ondersteuning. Maar om de mens te vervangen. Om de mens te controleren. En om de mens te sturen.

Eigenlijk zijn de rollen dus omgedraaid: vroeger deden systemen wat wij wilden, en nu vertellen zij ons hoe wij moeten leven. Het is nét de economie.