Op de mooie locatie van de Oudemanhuispoort zetelt de Faculiteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA. Vandaag werd ik bij het verlaten van het gebouw geconfronteerd met een paardenkoets die tegen een nabijgelegen bruggetje aan was gereden. Geen paard te vinden, geen bestuurder van een paard en ook geen politie. Gelukkig ook geen gewonden of drama ter plekke, maar wel grote schade aan fietsen die vast zaten aan de brug en de brug zelf.

Niet veel later kwam het (geschrokken) paard met diens berijder aangelopen en kort daarna was ook de politie ter plaatse. Twee agenten te paard en nog wel zes andere agenten waren ter plekke om de schade op te nemen en vermoedelijk een proces-verbaal op te maken. De eigenaar van het paard stond er rustig bij en kon inmiddels weer een beetje lachen. Veel studenten, net klaar met een werkgroep of verlost van hun college bleven toekijken omdat je zoiets niet tweemaal in je leven mee kunt maken. Om het leven wat leuker te maken waren twee studiegenoten en ik grapjes aan het maken over de situatie: waar blijft de ME? Zou er zo een bluswagen aankomen om de uitwerpselen van de inmiddels drie aanwezige paarden weg te spuiten/op te ruimen?

We hoorden een agent de opmerking maken: het ziet er wel apart uit, de straatstenen lijken ook ernstig beschadigd. Ik, enkele meters verwijderd van de agenten en totaal geen hinder voor de uitoefening van hun werk veroorzakend, maakte vervolgens de opmerking naar mijn studiegenoten: waar blijft de technische recherche? Misschien moeten we CSI wel even bellen ;-).

Humor niet gewaardeerd
Een van de twee hoofdagenten te paard vroeg op gepikeerde toon of we weg wilden gaan. Omdat we daar in de verste verte geen reden in zagen en de situatie ter plekke buitengewoon interessant en relevant vonden voor onze studie gaven we (beargumenteerd) te kennen dat niet nodig te achten. Daarnaast stonden er wel tientallen mensen naast ons en was er geen sprake van overlast, een dreigende situatie of dat de agenten gehinderd werden bij de uitoefening van hun werk.

Mevrouw de hoofdagent dacht daar anders over en zij vond onze humor in ieder geval minder grappig. Terwijl ze haar paard naast me kwam staan en tegen me aan liet komen (op zichzelf staand al bizar en ongelofelijk..) vorderde ze ook dat wij weg gingen. Vorderen, wat is dat? Wat houdt dat in? Onder welke voorwaarden mag een agent zoiets vorderen of zitten er geen grenzen aan verbonden? Wat kan er gebeuren als een agent iets nadrukkelijk vordert en je daar weigert gehoor aan te geven?

Kan een politieagent het bevel geven om weg te gaan?
“Als politie horen wij graag wat burgers van ons optreden vinden en verwachten. Maar… in sommige gevallen is er geen gelegenheid om een inhoudelijke discussie te voeren. Denk aan een dreigende vechtpartij in de binnenstad van Zwolle waarmee veel omstanders zich bemoeien. De politie kan dan de omstanders verzoeken om te vertrekken, om verdere escalatie te voorkomen. Het is dus mogelijk dat u van de betrokken politieagent te horen krijgt dat u zich moet verwijderen. En kan dat zomaar in een vrij land als Nederland?” (bron: Nieuwsbrief Politieteam Zwolle-Centrum/Zuid, Nr 6, juni/juli 2007)

Het antwoord is: ja. In een dergelijk geval heeft een politieambtenaar de bevoegdheid om van omstanders te vorderen zich elders te begeven omdat de situatie dat vereist (om bijv. de veiligheid te kunnen garanderen) of ter voorkoming van dreigende (/ verdere) escalatie. In artikel 184 van het Wetboek van Strafrecht is geregeld dat het niet-opvolgen van een dergelijk bevel (ook wel: vordering genoemd) een boete van 130 euro.

En terecht natuurlijk, want het is nodig voor de politie dat aan dit soort bevelen gehoor wordt gegeven om haar werk goed uit te kunnen oefenen of de veiligheid te kunnen garanderen. Maar waar was het bevel of zoals mevrouw de hoofdagent het noemde, vordering, in de situatie van vandaag goed voor? Was er sprake van een gevaarlijke situatie? Het belemmeren van het uitvoeren van haar werkzaamheden? Een dreigende escalatie?

Mag in een dergelijk geval mijn vrijheid (art. 12 IVBPR) door een agent beperkt worden zonder gegronde reden? Volgens mij werkt dat in Nederland nog steeds niet zo.