Big data. Blockchain. Buzzwoorden waar veel bedrijven mee koketteren. Technologie- en innovatie-expert Danny Mekić twijfelt aan de integriteit van deze borstklopperij en spreekt zelfs van ‘small data’. ‘De komende jaren gaan we het onderscheid zien tussen organisaties die technologieën en innovatie echt in hun DNA hebben weten te krijgen en bedrijven die maar wat aankloten.’

Big data is inmiddels gebombardeerd tot de heilige graal van vele bedrijven, maar weten de organisaties de mogelijkheden ook daadwerkelijk te benutten of werken ze met een hooivork?
‘Bij nieuwe technologische fenomenen wordt er binnen korte tijd heel veel over gesproken, maar ontbreekt de aansluiting vanuit de praktijk heel erg. Blockchain is een mooi voorbeeld. Dagelijks worden er duizenden artikelen geschreven over hoe geweldig blockchain wel niet is. Maar als je dan een beursgenoteerd bedrijf binnenloopt, merk je dat A) men niet precies weet wat het is en B) wat men ermee kan doen. Voor big data geldt hetzelfde. Heel veel organisaties weten wat het is en hebben ook uitgevogeld dat ze ‘iets ermee moeten’, maar hoe het werkt is voor veel organisaties nog de grote vraag. Sterker nog, bij organisaties die zeggen dat ze er iets mee doen, zie je dat het geen zuivere vorm is, maar eigenlijk gewoon small data. Het gaat vaak om kleine, niet-complexe data-bestanden. Big data is een veelbesproken onderwerp en juist daardoor merk je dat heel veel mensen een beetje platgeslagen worden door alle buzzwoorden. Ze durven er niet voor uit te komen dat ze niet weten wat het is of dat ze er niet mee bezig zijn binnen hun organisatie.’

Zie ook: ‘Big data moet big zijn om zijn nut te bewijzen’

Small data klinkt problematisch. Waar zit het euvel?
‘Als je echt big data wilt gebruiken, moet je proberen om met complexe, niet-gestructureerde data aan de slag te gaan die ook heel vaak niet uit je eigen organisatie komt. Data die je kunt aankopen door middel van gebruik van openbare bronnen zoals social media, maar ook door het ontwikkelen van sensortechnologie. Dan kun je de data die je nodig hebt zelfs gaan verzamelen. Die stap van small naar big data zie je heel weinig grote organisaties nemen.’

Ondertussen neemt de druk toe om big data succesvol te gebruiken.
‘De publieke opinie vraagt erom. Dan heb ik het niet alleen over klanten die goed bediend willen worden, maar bijvoorbeeld ook investeerders. Er is steeds meer kennis over de mogelijkheden van nieuwe technologie. Je ziet dat er daardoor ook verwachtingen buiten de organisatie om komen. Tegelijkertijd hebben heel veel bedrijven, ook mkb’ers, de afgelopen tijd behoorlijk al wat kunnen spelen met appjes en systeempjes, maar is de tijd waarin je met quick wins grote stappen kunt maken voorbij. De komende jaren gaan we het onderscheid zien tussen organisaties die technologieën en innovatie echt in hun DNA hebben weten te krijgen en bedrijven die maar wat aankloten.’

Hoe kan een CFO zijn waarde leveren?
‘Traditioneel is de CFO de man of de vrouw van de cijfers. Bij een aantal van mijn meest succesvolle klanten heeft de CFO niet zozeer een reactieve rol heeft. Juist de meest succesvolle bedrijven hebben een actieve CFO die zich heel actief bemoeit met de manier waarop de budgetten uitgegeven worden. Als je kijkt naar de grote uitdaging van de toekomst, is de CFO bij uitstek een persoon waarbij niet per se allerlei technische kennis in zijn of haar hoofd hoeft te zitten. De financieel directeur is iemand die zich wel degelijk bewust moet zijn van alle mogelijkheden van de technologie. Als je ziet dat bijvoorbeeld een van jouw collega-directieleden met behoorlijk grote financiële middelen ergens mee aan de slag gaat, dat je niet alleen kritische vragen kunt stellen over de financiën, maar ook de manier waarop het besteed wordt. Je ziet dat traditioneel die rol is weggelegd voor de CIO, maar het lijkt mij heel goed als daar meer checks and balances in komenen de CFO daar een grote rol in pakt.’

De CFO moet dus vooral de waarde van data begrijpen?
‘Het is niet zozeer dat bij de inzet van data een grote rol is weggelegd voor de CFO, maar het is volgens mij breder. Je kunt je bedrijf echt sturen door zelf te weten, te begrijpen en misschien zelfs ooit zelf geprobeerd te hebben van ‘Hoe werkt dit nou?’. Hoe haal je waarde uit een enorme hoeveelheid data en zet je dit vervolgens in? Voor executives is het belangrijk dat op dashboards veel meer informatie real-time wordt weergeven, in plaats van ieder kwartaal achteraf te ontdekken hoe het met de organisatie gaat. Die tijd is voorbij. Je moet werken aan realtime-inzichten. Als je CFO bent van bijvoorbeeld een retailer, zou je nu moeten kunnen zien hoeveel klanten er nu in je winkel zijn en niet pas een half jaar later zien dat er een daling gaande was. Dat zijn zaken die je heel mooi inzichtelijk kunt maken zodra je met big data aan de slag gaat. Door de juiste algoritmen eraan te koppelen wordt het ook mogelijk om prognoses te maken.’

Het gebruik van data is onlosmakelijk verbonden met privacy. Uiteindelijk zal toch menig bestuurder financieel gewin boven het respect voor privacy verkiezen. Dat moet toch een enorm spanningsveld opleveren?
‘Dan wordt het interessant. Je ziet veel ontwikkelingen op privacygebied. In Europa komen er meer regels en ook publicitair wordt er meer aandacht aan besteed. Kijk bijvoorbeeld naar de Stemwijzer. Zij werden op de vingers getikt door ACM en Autoriteit Persoonsgegevens doordat zij stemvoorkeuren checkten en niet waarschuwden voor cookies. Daarmee krijgt in een klap heel Nederland een slechte naam. Een paar jaar geleden verschenen dat soort berichten ook wel, maar de gemiddelde burger had geen idee wat privacy was. Inmiddels weet iedereen dat er geen schoonheidsprijs wordt uitgereikt als ze zo’n bericht voorbij zien komen.’

‘Publieke reacties kunnen niet alleen financiële schade veroorzaken, maar ze kunnen met name ook innovatie enorm vertragen. Als bestuurder moet je goed nadenken. Je kunt wel op korte termijn voor financieel gewin kiezen, maar op het moment dat je dat doet en het gaat fout, heb je een probleem.’

Terwijl innovatie al een probleem is bij bijvoorbeeld banken.
‘Bij banken is dit een ongelooflijk complex thema. Een gebrek aan innovatie is vaak een gebrek aan budget en/of te weinig middelen die beschikbaar zijn. Als er een sector is waar de middelen wel aanwezig zijn maar verkeerd worden besteed, is het de bankensector wel. Het openhouden van alle vestigingen en fysieke pinautomaten is zo kostbaar. Als je de helft van die kantoren en automaten zou sluiten, zou je procentueel net zoveel geld vrijspelen als het budget wat technologiebedrijven aan R&D besteden. Dat is natuurlijk het pijnlijke aan die sector. Ze zijn te lang blijven hangen in de bakstenen winkels. Omdat alle banken dat doen, kunnen ze zich dat permitteren. Er is een reden waarom Free Record Shop al gesloten is en banken massaal in hun fysieke omgeving hangen. Dat gaat heel langzaam. Het is een soort vicieuze cirkel.’

Je ziet banken ook om zich heen slaan met noodgrepen. De reorganisatie van ABN AMRO’s managementteam is hier een voorbeeld van.
‘Bij ING zijn er veel mensen uitgegaan, bij Rabobank zijn er veel mensen ontslagen. Bij een noodgreep gaat er zoveel tijd, aandacht, energie en geld weg dat het nog steeds niet tot innoveren komt. Dat is het grote probleem. Een ander essentieel component is talent. Je moet talent in huis hebben om met big data te kunnen werken, om die bank van de toekomst te kunnen bouwen. Het probleem is dat niemand wil werken in een organisatie waarin enorm gereorganiseerd wordt. Het wordt een enorme uitdaging in de toekomst om er als organisatie voor te zorgen dat je de juiste mensen aan je weet te binden. Goede mensen, zoals programmeurs en systeembeheerders, die niet alleen torenhoge salarissen ontvangen, maar ook echt voor jouw organisatie kiezen en willen blijven. Ondanks dat ze aan de overkant van de straat 5 euro per uur meer kunnen verdienen. Daar zie je veel grote bedrijven mee worstelen. De insteek is dan ook helemaal verkeerd. Ze schakelen een recruiter in, terwijl je ervoor moet zorgen dat je de leukste opdrachtgever bent. Daar zie je startups en grotere bedrijven als Spotify en Google veel beter in slagen dan alle grote beursgenoteerde, 100-jarige clubs.’

ABN AMRO is toch een gigantische uitdaging voor ambitieus talent?
‘Overal heb je mooie uitdagingen. Als we de AEX erbij pakken, kunnen we overal een prachtige uitdaging in vinden. Dat is niet het enige waarmee je talent kunt winnen. Je moet meer doen. Talent wil uitgedaagd worden en geïnspireerd raken door hun collega’s. Stel dat jij een toptalent bent en je kunt werken bij een oud log bedrijf met old school-IT’ers die in de jaren 80 een cursusje bij de LOI gevolgd hebben of bij een flitsend bedrijf met allemaal PhD-gepromoveerde informatici waar allerlei toffe dingen gebeuren. Dan is de keuze snel gemaakt.’

Dit interview werd 16 maart 2017 op executivefinance.nl gepubliceerd.