Waarom kunnen sommige jonge start-ups in razend tempo de wereld veroveren en gaan vertrouwde en gevestigde bedrijven failliet? Welke ontwikkelingen moet je als ondernemer of bestuurder volgen om tijdig actie te kunnen ondernemen en kansen te grijpen? Hoe radicaal moet het roer om, om relevant in de markt te blijven? Héél radicaal stelt Danny Mekic’, ondernemer, innovatie-expert en gastdocent in de Nyenrode Masterclass Business Development: “Om écht te innoveren, moet je je organisatie en de industrie waarin je opereert totaal opnieuw uitvinden. Op een leeg vel papier. Want ieder jaar 2% groeien, waar het bedrijfsleven vroeger groot mee werd, door het nét iets minder slecht te doen dan de concurrent, werkt niet meer.” 

Een nieuw fundament

“We leven in een boeiende tijd. Als je de wereld vanaf een afstandje bekijkt dan moet je constateren dat het fundament onder onze samenleving, dat is gelegd na de industriële revolutie, aan vervanging toe is. Alles wat we eerder gebouwd, gemaakt en bedacht hebben kan opnieuw naar de tekentafel, want door de enorme kracht van hedendaagse technologie en de connected society voldoet bijna niets meer aan onze verwachtingen, terwijl de oude manier van werken onnodig duur en beperkend is. Er is een nieuwe samenleving aan het ontstaan. Bestaande organisaties zien niet die nieuwe samenleving, maar hun eigen historie, producten, diensten, business modellen en cultuur als uitgangspunt. Ze proberen zichzelf 2% te verbeteren of minder slecht te maken, terwijl de startup aan de overkant met een leeg vel begint. Bestaande organisaties zouden niet vanuit hun bestaande situatie moeten innoveren, maar durven opnieuw te beginnen en de vragen stellen: ‘wie zijn wij eigenlijk, waar staan we voor, waar leveren we waarde in de samenleving en hoe zou dat vandaag de dag er optimaal uitzien?’.’’

De massa heeft de macht

“Vroeger gingen veranderingen in de economie, industrieën en organisaties maar een select groepje mensen aan; geleerden, bestuurders, politici, et cetera. Nu is door dat nieuwe fundament ook een nieuwe macht ontstaan, namelijk de macht van de massa. Via smartphones en online platformen weten mensen elkaar snel te vinden. Het zijn die platforms die de oude structuren en systemen aan overbodig maken. Er zijn jonge start-ups die hier goed op inspelen en geen gebouwen of grote investeringen meer nodig hebben. Ze werken kleine concepten in razend tempo uit met behulp van techniek op hele grote schaal. Daar heeft de gevestigde orde nog geen goed antwoord op gevonden.“

Hiërarchie remt innovatie
“Het hiërarchische organisatiemodel, ooit door militairen ontwikkeld, blokkeert innovatie, want in dat traditionele model voelt niemand zich écht verantwoordelijk voor innovatie. De directeur wijst naar de innovatiemanager, die klaagt dat hij niet over de budgetten gaat en dat zijn mensen niet naar hem luisteren. De mensen op de vloer klagen over te weinig vrijheid en tijd, innovatie die in een business case gestanst moet worden voordat er serieus naar gekeken is. Erger nog is dat zo het grootste deel organisatie denkt: het komt wel goed met innovatie, want we hebben een innovatiedirecteur, en overgaat tot de orde van de dag. Aan het einde van de week is iedereen gefrustreerd en van innovatie geen sprake.“

Crisis kan innovatie aanjagen
“Ik heb onderzoek gedaan naar de top vijfentwintig banken in de wereld. Zij besteedden slechts een half procent van hun hele ICT-budget aan innovatie. Stel je nou voor dat je een gebouw wilt vervangen. Je besteedt maar een half procent van het budget voor het in stand houden van het gebouw voor de vervanging ervan. Dan weet je één ding zeker: dat het niet gaat lukken. De noodzaak van innovatie wordt vaak duidelijk door een crisis. Door de aswolk een paar jaar geleden is KLM, gedwongen door overbelasting van de traditionele contactkanalen, vragen via social media gaan beantwoorden. Daarmee was webcare geboren voor KLM. Toen KPN een tijd terug werd aangevallen door hackers, heeft KPN een superteam samengesteld dat een vrij budget had om de problemen aan te pakken. Dit is een succesvolle aanpak gebleken; het team had één afgekaderd doel, was niet beperkt door financiële middelen en had het volle mandaat van de directie. Maar ook Microsoft is met een comeback bezig, na de afgelopen jaren links én rechts door Apple te zijn ingehaald.“

Jonge medewerkers als drijvende creatieve kracht
“Het is bijzonder om te zien dat de gemiddelde leeftijd van de medewerkers bij Facebook ligt op 27, waar in Nederland de gemiddelde medewerker 43 jaar oud is. Ik wil leeftijd geen inzet van debat maken, maar het is opvallend dat een jonge generatie die doorgaans nog geen persoonlijke verplichtingen als huis, gezin en hypotheek heeft, de gevestigde orde op losse schroeven zet. Jonge technologiestart-ups uit de VS lijken uit het niets te komen en groeien exponentieel naar miljardenbedrijven. 

Waar zijn diezelfde twintigers, of voor mijn part dertigers, dan in de directies van onze AEX-bedrijven? Hoe kan het dat we de jongste medewerkers in organisaties nog stééds onderaan de ladder laten beginnen? De oudere manager die vanuit de oude structuren opereert krijgt meer betaald en heeft het ook nog voor het zeggen. Je zou het eerder willen omdraaien en jonge mensen binnenhalen en de tools geven om innovatie in een organisatie mogelijk te maken. Door de meest talentvolle mensen ownership te geven over een stuk van het product of de dienst, creëer je creativiteit en trots binnen het team en de bereidheid om meer uren te maken.“

Dit artikel verscheen op de website van Nyenrode Business University, waar Danny als gastdocent colleges verzorgt over technologie, innovatie en ondernemerschap.